W obronie krzyża

Astronomowie korzystający z Teleskopu Kosmicznego Hubble'a stworzyli katalog soczewek grawitacyjnych. Znalazło się w nim 67 nowych galaktyk poddanych efektowi soczewkowania grawitacyjnego.

Nowe soczewki grawitacyjne zaobserwowano w ramach projektu COSMOS, którego celem był przegląd obszaru nieba o powierzchni 1,6 stopnia kwadratowego (tyle co dziewięć tarcza Księżyca). W projekcie poza Teleskopem Hubble'a uczestniczył także podczerwony Teleskop Spitzera, rentgenowskie XMM-Newton i Chandra oraz naziemne teleskopy optyczne Very Large Telescope (VLT), Subaru i Canada-France-Hawaii Telescope.

Zespół europejskich astronomów kierowany przez Jeana-Paula Kneiba (Laboratoire d'Astrophysique de Marseille, Francja) i CĂŠcile Faure (Zentrum fĂźr Astronomie, University of Heidelberg, Niemcy) przeanalizował zdjęcia z Teleskopu Hubble'a.

Na obrazach z instrumentu o nazwie Hubble's Advanced Camera for Surveys (ACS) astronomowie zidentyfikowali 67 galaktyk soczewkowanych grawitacyjnie. Obiektami powodującymi soczewkowanie okazały się bardzo masywne galaktyki eliptyczne lub soczewkowate.



Soczewkowanie grawitacyjne występuje gdy światło odległego obiektu (na przykład galaktyki) w drodze do obserwatora (na przykład teleskop na Ziemi) przebiega w pobliżu obiektu o dużej masie (na przykład położonej bliżej innej galaktyki). W efekcie widzimy szereg obrazów odległej galaktyki zniekształconych i ułożonych w pierścieniu wokół soczewki grawitacyjnej.

Znając liczbę soczewek grawitacyjnych na niewielkim obszarze nieba obserwowanym przez Teleskop Hubble'a, można oszacować ich liczbę na całym niebie. Wynika z tego, że astronomowie mają do zaobserwowania jeszcze co najmniej pół miliona takich soczewek grawitacyjnych.

astronomia.pl

Centrum Drogi Mlecznej w obiektywach trzech największych orbitalnych obserwatoriów

NASA opublikowała właśnie niesamowite fotografie burzliwego serca Galaktyki. W ten sposób amerykańska Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej uczciła 400-setną rocznicę pierwszego użycia teleskopu do obserwacji nocnego nieba.

Instrument optyczny do badania ciał niebieskich wykorzystał po raz pierwszy Galileusz, włoski astronom, fizyki i filozof. Dzięki samodzielnie skonstruowanej luniecie udało mu się zobaczyć między innymi szczegóły powierzchni Księżyca czy pierścienie Saturna oraz odkryć cztery największe księżyce Jowisza.

Rocznica tych przełomowych obserwacji i 40-sta rocznica pierwszego załogowego lotu na Księżyc stały się pretekstem do ogłoszenia przez ONZ roku 2009 Międzynarodowym Rokiem Astronomii.

W obchody tego "światowego święta astronomii" zaangażowanych jest wiele instytucji na cały świecie - przede wszystkim tych działających w nauce, edukacji i kulturze. Jednym z głównych organizatorów jest największa na świecie agencja kosmiczna, amerykańska NASA. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy powiązała ona z "astronomicznym świętowaniem" wiele swoich publikacji naukowych.



Ostatnią z nich jest zestaw fotografii z trzech największych orbitalnych obserwatoriów, z których każde bada Wszechświat w innym zakresie promieniowania. Instrumenty Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, Kosmicznego Teleskopu Spitzera i Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra uzyskały zdjęcia niespokojnego rejon centrum galaktyki, w której znajduje się także Układ Słoneczny - Drogi Mlecznej.

Po zestawianiu obrazów wykonanych w widmie NIR, podczerwieni i promieniowaniu rentgenowskim astronomowie otrzymali fotografię ukazującą pełną ewolucję gwiazd (od "tętniących życiem", pełnych materii miejsc narodzin, poprzez gorące młode gwiazdy, do zimniejszych gwiazd w ostatnich fazach ewolucji), a także miejsca, w których znajdują się pozostałości po niektórych z nich, czyli czarne dziury.

Zarówno obraz powstały z zestawienia, jak i poszczególne fotografie mają zostać dostarczone przez NASA do ponad 150 amerykańskich planetariów, publicznych obserwatoriów, centrów nauki i bibliotek. Cały zestaw jest także dostępny dla wszystkich zainteresowanych w internecie, na stronach agencji i serwisu Hubblesite.org.

astronomia.pl